Informacja prasowa
Warszawa, 28 pa??dziernika 2020 r.
Spastyczno??? poudarowa, czyli jak odzyska? sprawno??? po udarze
Szacuje si?, ??e ka??dego roku w Polsce z powodu udaru m??zgu leczonych jest nawet 90 tys. os??b. Blisko 70 proc. pacjent??w, kt??rzy prze??yj? udar staje si? niepe??nosprawna. Jednym z cz?stszych nast?pstw choroby jest spastyczno??? poudarowa, czyli bolesne napi?cie mi???ni, kt??re mo??e utrudnia? wykonywanie najprostszych ruch??w niedow??adnymi ko??czynami, a tym samym codzienne, samodzielne funkcjonowanie. Wyst?puje ona nawet u 40 proc. pacjent??w po udarze. Spastyczno??? nie musi by? jednak procesem nieodwracalnym ?? kluczem w walce o odzyskanie sprawno??ci jest szybkie wdro??enie odpowiedniej terapii i rehabilitacja.
Udar m??zgu stanowi obecnie trzeci? w kolejno??ci przyczyn? ??mierci, a pierwsz? w kolejno??ci najcz?stsz? przyczyn? niepe??nosprawno??ci w??r??d doros??ych Polak??w. W statystyce liczby zgon??w udar m??zgu wyprzedzaj? jedynie choroby serca i nowotwory. Jak twierdz? eksperci, udar mo??e przytrafi? si? ka??demu, a coraz cz???ciej dotyczy te?? m??odych ludzi ?? co czwarta ofiara udaru ma mniej ni?? 40 lat.
– Udary m??zgu s? narastaj?cym problemem na ca??ym ??wiecie. Liczba os??b leczonych
w szpitalach z powodu udaru m??zgu systematycznie wzrasta. Najcz???ciej jest on skutkiem nag??ego miejscowego niedokrwienia m??zgu wywo??anego zmniejszeniem dop??ywu krwi do m??zgu wskutek zw???enia lub zamkni?cia naczynia t?tniczego. Ten typ udaru nazywany jest udarem niedokrwiennym i stanowi 80-85 proc. wszystkich przypadk??w udaru. Pozosta??e 15-20 proc. przypadk??w to udary krwotoczne, b?d?ce nast?pstwem wynaczynienia krwi do m??zgu ?? ten rodzaj udaru potocznie bywa nazywany wylewem. Cho? ryzyko zachorowania na udar m??zgu wzrasta wraz z wiekiem, coraz cz???ciej w??r??d pacjent??w znajduj? si? osoby m??ode, w sile wieku oraz w szczycie swojej aktywno??ci zawodowej. Taka sytuacja powoduje, ??e nale??y d???y? do zmiany my??lenia o udarze jako chorobie os??b w podesz??ym wieku – m??wi dr hab. n. med. Iwona Sarzy??ska-D??ugosz, kierownik Oddzia??u Rehabilitacji Neurologicznej II Kliniki Neurologii, Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, przewodnicz?ca Sekcji Neurorehabilitacji Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz wiceprezes Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji.
Cho?, jak podkre??laj? eksperci, udar mo??e wyst?pi? u ka??dego – niezale??nie od wieku, p??ci czy stanu zdrowia, to istnieje szereg czynnik??w, kt??re znacznie zwi?kszaj? ryzyko pojawienia si? choroby. W??r??d nich wymienia si? m.in. oty??o???, cukrzyc?, choroby sercowo-naczyniowe, nadci??nienie t?tnicze czy podwy??szony poziom cholesterolu.
– Na mo??liwo??? wyst?pienia udaru m??zgu maj? wp??yw dwie du??e grupy czynnik??w ryzyka. Pierwsz? grup? stanowi? niemodyfikowalne czynniki ryzyka, w??r??d kt??rych najwa??niejszym jest wiek ?? im starsza osoba tym wi?ksze ryzyko, ??e dozna udaru m??zgu. Drug? grup? stanowi? czynniki ryzyka modyfikowalne, czyli takie, na kt??re mamy wp??yw. Nale??y tu wymieni? m.in.: nadci??nienie t?tnicze, migotanie przedsionk??w, cukrzyc?, zaburzenia gospodarki lipidowej, oty??o???, palenie tytoniu, nadu??ywanie alkoholu czy stosowanie ??rodk??w odurzaj?cych i psychoaktywnych (amfetaminy, kokainy). W??a??ciwie lecz?c nadci??nienie t?tnicze, choroby sercowo-naczyniowe oraz cukrzyc?, a tak??e prowadz?c zdrowy styl ??ycia mo??emy zmniejszy? ryzyko zachorowania na udar m??zgu. Zdrowy styl ??ycia jest wa??nym elementem w profilaktyce zar??wno pierwszego, jak i kolejnych udar??w m??zgu i jest to: w??a??ciwa dieta, regularna aktywno??? fizyczna, zaprzestanie palenia tytoniu, zaprzestanie nadu??ywania alkoholu oraz substancji psychoaktywnych ?? podkre??la dr hab. n. med. Iwona Sarzy??ska-D??ugosz.
KONSEKWENCJE UDARU ?? JAK SOBIE Z NIMI RADZI??
Udar m??zgu to obumarcie cz???ci tego narz?du wskutek zatrzymania dop??ywu krwi do tkanki m??zgowej lub wynaczynienia krwi do m??zgu. Skutkiem udaru niedokrwiennego, jak
i krwotocznego jest uszkodzenie m??zgu, kt??re objawia si? nag??ym wyst?pieniem zaburze?? jego funkcji.
Do najcz?stszych objaw??w udaru zaliczamy:
– nag??e zaburzenia czucia po jednej stronie cia??a (niedoczulica po??owicza) lub dr?twienie jednej po??owy cia??a
– wykrzywienie twarzy po jednej stronie, szczeg??lnie zauwa??alne jest opadni?cie k?cika ust po jednej stronie
– nag??e os??abienie si??y mi???niowej ko??czyny lub ko??czyn po jednej stronie (niedow??ad po??owiczy)
– nag??e zaburzenia mowy (mowa be??kotliwa, trudno??ci w zrozumieniu mowy, k??opoty
z wypowiadaniem s????w)
– nagle wyst?puj?ce zaburzenia widzenia ?? typowe dla udaru jest niedowidzenie na jedno oko, lub ograniczenie po??owy pola widzenia
– nag??e zawroty g??owy z towarzysz?cymi zaburzeniami r??wnowagi, nag??ymi upadkami, czasami z podw??jnym widzeniem.
– Objawy udaru rozwijaj? si? b??yskawicznie, niekiedy w ci?gu kilku minut. Aby ??atwiej by??o je rozpozna? i w por? zareagowa?, stworzono tzw. test F.A.S.T. Skr??t ten oznacza pierwsze litery angielskich s????w ??face? (twarz), ??arm? (rami?), ??speach? (mowa), ??time? (czas). To w??a??nie zmiany w obr?bie twarzy, ramienia oraz mowy mog? sugerowa? pojawienie si? udaru. Dlatego, gdy zauwa??ymy u siebie lub innych wyst?pienie opadaj?cego k?cika ust, nienaturalnej asymetrii, b?d?? parali??u cz???ci twarzy, kiedy nagle nasze rami? os??abnie, r?ka stanie si? bezw??adna, a nasza mowa zacznie robi? si? niewyra??na, wr?cz be??kotliwa, nale??y natychmiast wezwa? karetk?. Od chwili wyst?pienia objaw??w ka??da minuta zw??oki dzia??a na nasz? niekorzy???, bo przy udarze m??zgu liczy si? czas! ?? m??wi dr hab. n. med. Iwona Sarzy??ska-D??ugosz.
Niezale??nie od rodzaju udaru, jego wyst?pienie mo??e by? dla chorego bardzo niebezpieczne, dlatego tak wa??ne jest szybkie rozpoznanie i w??a??ciwe leczenie. Kom??rki m??zgu s? bardzo wra??liwe na niedotlenienie i zaczynaj? umiera? ju?? po 4 minutach od wyst?pienia udaru. Im szybciej chory trafi do szpitala i uzyska pomoc, tym wi?ksza szansa na odzyskanie zdrowia. Tymczasem wci??? zbyt ma??y odsetek chorych trafia do szpitala w odpowiednim momencie. To sprawia, ??e wielu z nich zmaga si? p????niej z trwa??ymi konsekwencjami po przebytym udarze.
– Jednym z cz?stych utrzymuj?cych si? d??ugotrwale objaw??w udaru m??zgu s? niedow??ady ko??czyn. Charakterystyczn? cech? niedow??adu po udarze jest sk??onno??? do narastania napi?cia mi???niowego w niedow??adnych ko??czynach, czyli rozw??j spastyczno??ci poudarowej, kt??ra ma niekorzystny wp??yw na samopoczucie i stan pacjenta ?? m??wi dr hab. n. med. Iwona Sarzy??ska-D??ugosz.
Ze spastyczno??ci? poudarow? ko??czyn zmaga si? ok. 40 proc. chorych po udarze. Nadmierne napi?cie mi???ni najcz???ciej pojawia si? w obr?bie ??okcia, nadgarstka i stopy. Konsekwencj? spastyczno??ci poudarowej jest brak sprawno??ci ruchowej r?ki lub stopy i tym samym znaczne pogorszenie jako??ci ??ycia pacjenta. – Spastyczno??? poudarowa jest problemem, kt??ry wed??ug danych epidemiologicznych dotyczy nawet 40 proc. os??b po przebytym udarze m??zgu.
U oko??o po??owy z tych os??b rozwija si? spastyczno??? w stopniu umiarkowanym lub ci???kim, czyli spastyczno??? wymagaj?ca specjalistycznego leczenia. Nieleczona spastyczno??? znacznie zmniejsza aktywno??? pacjenta, ogranicza jego zdolno??? wykonywania codziennych obowi?zk??w, co przek??ada si? negatywnie na rodzin?, karier? i relacje spo??eczne. Dodatkowo spastyczno??? powoduje b??l i dyskomfort, a tak??e przyczynia si? do rozwoju lub nasilania si? depresji, l?ku oraz zaburze?? snu. Powoduje te?? trudno??ci w ubieraniu si? (k??opoty
z zak??adaniem r?kaw??w, r?kawiczek, spodni, but??w) oraz w utrzymaniu higieny. D??ugotrwa??a nieleczona spastyczno??? prowadzi do powstawania zmian w????knistych
w mi???niach, a w dalszym etapie do rozwoju trwa??ych przykurczy, a nawet deformacji stawowych ?? m??wi dr hab. n. med. Iwona Sarzy??ska-D??ugosz.
Pierwsze objawy spastyczno??ci pojawiaj? si? najcz???ciej w czasie pierwszych kilku tygodni po udarze. Jak podkre??laj? eksperci, leczenie spastyczno??ci powinno si? rozpocz??
w mo??liwie jak najszybszym czasie od pojawienia si? pierwszych symptom??w. Jedn?
z najlepszych, a zarazem najbezpieczniejszych metod terapii nadmiernie napi?tych, sztywnych i obola??ych mi???ni s? iniekcje toksyn? botulinow? ?? Spastyczno??? po udarze to tzw. spastyczno??? ogniskowa, czyli obejmuj?ca wybrane grupy mi???niowe ko??czyny g??rnej lub ko??czyny dolnej. W takich przypadkach metod? leczenia z wyboru jest terapia za pomoc? wielomiejscowych iniekcji toksyny botulinowej w mi???nie obj?te spastyczno??ci?. Toksyna botulinowa dzia??a poprzez hamowanie przewodnictwa nerwowo-mi???niowego i tym samym powoduje rozlu??nienie nadmiernie napi?tych mi???ni. Jest to metoda bezpieczna, pozwalaj?ca na uzyskanie zmniejszenia napi?cia mi???niowego wy???cznie w wybranych mi???niach.
W przeciwie??stwie do doustnych lek??w zmniejszaj?cych napi?cie mi???niowe, pozbawiona jest niekorzystnych dzia??a?? og??lnych, takich jak senno???, zawroty g??owy czy spadki ci??nienia t?tniczego. Iniekcje toksyny botulinowej mog? wi?za? si? z powstaniem krwiak??w
i bolesno??ci? w miejscu wk??u?. Inne powik??ania w czasie leczenia toksyn? botulinowa zdarzaj? si? sporadycznie ?? t??umaczy dr hab. n. med. Iwona Sarzy??ska-D??ugosz.
Leczenie spastyczno??ci poudarowej za pomoc? iniekcji toksyn? botulinow? jest w Polsce obj?te refundacj? w ramach dw??ch program??w lekowych ?? dla ko??czyny g??rnej i ko??czyny dolnej. Eksperci zalecaj? po???czenie iniekcji z odpowiedni? rehabilitacj?, co wymaga wsp????pracy fizjoterapeut??w i lekarzy r????nych specjalizacji. Jednak najwa??niejsza w drodze do odzyskania sprawno??ci oraz zdrowia jest cierpliwo??? i wytrwa??o??? podczas rehabilitacji.
– Stosowanie toksyny botulinowej jest wa??nym elementem w procesie kompleksowej rehabilitacji po udarze m??zgu – pozwala na prawid??owe pozycjonowanie ko??czyny niedow??adnej oraz u??atwia prowadzenie ?wicze?? maj?cych na celu reedukacj? funkcjonaln?. Jednocze??nie dzi?ki zmniejszeniu napi?cia, towarzysz?cego mu b??lu czy dyskomfortu zyskujemy wi?ksze zaanga??owanie pacjenta w proces rehabilitacji, kt??ry jest procesem d??ugotrwa??ym i ??mudnym. Aby osi?gn?? popraw? chwytu ko??czyny g??rnej czy popraw? sprawno??ci chodu konieczna jest systematyczna, intensywna praca z fizjoterapeut? i/lub terapeut? zaj?ciowym ?? m??wi dr hab. n. med. Iwona Sarzy??ska-D??ugosz.
GDZIE UZYSKA? POMOC W WOJ. MAZOWIECKIM?
Oddzia?? Rehabilitacji Neurologicznej II Kliniki Neurologii, Instytutu Psychiatrii i Neurologii
w Warszawie jest jednym z wiod?cych o??rodk??w zajmuj?cych si? rehabilitacj? chorych po udarze m??zgu. Od 2014 roku zajmuje si? terapi? spastyczno??ci poudarowej za pomoc? iniekcji toksyn? botulinow?. O??rodek opracowuje i wdra??a standardy post?powania rehabilitacyjnego, a tak??e prowadzi optymalny model terapii spastyczno??ci. W terapi? chorego ze spastyczno??ci? zaanga??owany jest zesp????, w sk??ad kt??rego wchodz?: pacjent, lekarz i fizjoterapeuta/ergoterapeuta. W o??rodku prowadzone s? pr??by wczesnego podawania toksyny botulinowej – przed up??ywem trzech miesi?cy od wyst?pienia udaru, jeszcze podczas hospitalizacji na Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej. Takie post?powanie pozwala na prowadzenie intensywnej terapii spastycznych ko??czyn oraz szybsze uzyskanie poprawy. Aktualnie w ramach program??w leczenia spastyczno??ci poudarowej leczonych jest tu ok. 80. chorych po udarze m??zgu ze spastyczno??ci? poudarow? ko??czyny g??rnej oraz ok. 25. chorych ze spastyczno??ci? ko??czyny dolnej.
List? o??rodk??w, kt??re aktualnie realizuj? program leczenia spastyczno??ci ko??czyny g??rnej oraz program leczenia spastyczno??ci ko??czyny dolnej mo??na znale??? pod adresem:
https://zip.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ProgramyLekowe
Obecnie w wojew??dztwie mazowieckim pomoc w leczeniu spastyczno??ci poudarowej mo??na uzyska? w pi?ciu o??rodkach:
Artyku?? powsta?? we wsp????pracy z Ipsen Poland sp. z o.o.
DYS-PL-000239
